زایمان طبیعی در آب روشی است که در آن وضع حمل مادر درون یک وان آب گرم اتفاق می‌افتد. در این نوع زایمان بخشی از فرآیند وضع حمل از جمله انقباضات رحمی و متولد شدن نوزاد درون وان یا استخر آب گرم صورت می‌گیرد. برخی از مادران ترجیح می‌دهند که نوزاد خارج از آب به دنیا بیاید و برخی دیگر نیز مایل هستند که کل فرآیند زایمان درون آب انجام گردد. غوطه‌ور شدن در آب گرم هنگام انقباضات رحم احساسات بهتری را نسبت به تحمل این انقباضات روی تخت برای مادر ایجاد می‌کند. البته این نوع زایمان لزوماً بدون درد نیست، اما میزان دردی مادر در این روش تحمل می‌کند قطعاً کمتر است.
مزایای زایمان در آب
زایمان در آب مزایای زیادی را برای مادران در پی دارد که به عنوان برخی از مهمترین آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره نمود.
آرامش بیشتر و درد کمتر
آب گرم همانند یک مسکن قوی عمل می‌کند. هنگامی که زایمان در آب گرم صورت بگیرد فشار خون مادر کاهش یافته و تمامی مراحل زایمان با آرامشی بی‌نظیر صورت می‌گیرد، به همین دلیل است که در این نوع زایمان مادر آرامش بیشتری دارد. لازم به ذکر است که درد زایمان طبیعی در آب همچنان وجود دارد، اما از آنجایی که این محیط لذت‌بخش‌تر و آرامش‌بخش‌تر است شدت درد مادر نیز کمتر خواهد بود. برخی از بانوان بر این باور هستند که ایجاد ارتباط بیشتر با نوزاد در این نوع زایمان از شدت درد آنان می‌کاهد.
کاهش خطر پارگی
از مزایای زایمان طبیعی در آب این است که احتمال پارگی شدید و یا نیاز به برش جراحی (اپیزیوتومی) به میزان قابل توجهی کاهش می‌یابد. در واقع نشستن در وان آب گرم موجب افزایش انعطاف‌پذیری پرینه شده و در نهایت نوزاد راحت‌تر از شکم مادر خارج می‌شود.
سهولت در حرکت
شناور بودن مادر در آب موجب کاهش وزن بدن او شده و امکان حرکت آزادتر او را فراهم خواهد کرد. بسیاری از بانوان اظهار می‌کنند که انقباضات رحم آنان با حرکت در آب کمتر می‌شود.
بهبود گردش خون
استراحت کردن در وان آب گرم در طول فرایند زایمان موجب ترشح هورمون اندروفین در بدن شده و سبب می‌گردد که جریان خون مادر بهبود یابد. بدین طریق انقباضات رحم با سهولت بیشتری انجام می‌شود که این امر نه تنها موجب کاهش درد می‌شود، بلکه افزایش اکسیژن‌رسانی به جنین را نیز در پی دارد.
تاثیر زایمان در آب بر نوزاد
زایمان در آب تاثیرات مثبتی را بر نوزادان دارد. این نوع زایمان سبب می‌گردد که استرس نوزاد در هنگام تولد کاهش یابد و محیطی سرشار از آرامش برای تولد او فراهم شود. متولد شدن نوزاد در آب سبب می‌گردد که او وارد محیطی شود که به فضایی که از آن خارج شده است (مایع آمنیوتیک) شباهت بسیار زیادی دارد. از آنجایی که نوزاد با متولد شدن درون آب چنین احساساتی دارد، بسیاری از مادران زایمان در آب را به سایر روش‌ها ترجیح می‌دهند.
بیشتر بخوانید: زایمان طبیعی
چه شرایطی برای زایمان طبیعی در آب لازم است؟
مهمترین شرایطی که مادر برای زایمان طبیعی در آب باید داشته باشد عبارتند از:
✳️ مادر از سابقه سقط جنین برخوردار نباشد.
✳️ ۹ ماه بارداری به طور کامل پر شده باشد و جنین و مادر هر دو در سلامت کامل باشند.
✳️ مادر سابقه فشار خون بالا نداشته باشد.
✳️ جنین‌ها دوقلو و یا چندقلو نباشند.
✳️ هیچ نوع مشکل پزشکی و یا عفونتی وجود نداشته باشد.
✳️ مادر سابقه اختلالات خونریزی را نداشته باشد.
✳️ پیش از بارداری شرایط شاخص توده بدنی فرد یا BMI او کاملا مناسب باشد.
علاوه بر شرایط ذکر شده موارد دیگری نیز وجود دارد که برای انجام زایمان در آب ضروری هستند که شامل موارد زیر می‌گردد.
✳️ برخوردار بودن از بارداری کم خطر
✳️ شفاف بودن مایع آمنیوتیک
✳️ چرخش به موقع جنین و آمادگی کامل او برای تولد
✳️ عدم لکه‌بینی
✳️ بالا نبودن سن مادر
✳️ عدم استفاده از داروهای مسکن
✳️ ترس نداشتن مادر از آب
✳️ آشنایی با آموزش‌های لازم برای زایمان در آب
✳️ عدم وجود اکلامپسی که با فشار خون بالا، تشنج و دفع پروتئین همراه باشد.
مراحل زایمان طبیعی در آب
مادر پیش از وارد شدن به وان باید یک لباس بپوشد، اگر قسمت پایین‌تنه بدن بدون لباس باشد ماما به راحتی می‌تواند تمامی شرایط را لحظه به لحظه چک کند. با فرا رسیدن لحظه تولد فرزند مادر می‌تواند وضع حمل خود را درون آب و یا خارج از آب انجام دهد. پس از زایمان پزشک یا ماما بلافاصله وضعیت نوزاد و مادر را چک خواهد کرد تا از سلامت هر دو آنان اطمینان یابد. هنگامی که مادر در حال ریکاوری است پرستار محتویات درون وان را تخلیه کرده و درون آن را با استفاده از مواد ضدعفونی‌کننده و سفیدکننده به طور کامل می‌شوید.
مراقبت‌های بعد از زایمان در آب
از جمله مهم ترین مراقبت‌های پس از زایمان در آب می‌توان به موارد زیر اشاره نمود.
یبوست
معمولاً مادران پس از زایمان دچار یبوست می‌شوند که به منظور بهبود این عارضه بهتر است مادر از غذاهای سرشار از فیبر استفاده کند.
نزدیکی
حدود ۲۰ روز زمان نیاز است تا بخیه‌های ناشی از زایمان طبیعی در آب بهبود یابد که طی این مدت زمان انجام نزدیکی با شریک جنسی ممنوع است.
انقباض رحم
رحم ۶ هفته بعد از زایمان به حالت اولیه خود باز می‌گردد که در این مدت زمان مادر دردهای عضلانی را در ناحیه لگن خود احساس می‌کند. استفاده از مایعات فراوان برای کاهش این انقباضات بسیار موثر خواهد بود.
ناحیه پرینه
ناحیه پرینه بین مقعد و واژن است و مادر بعد از زایمان در این ناحیه احساس درد می‌کند. استفاده از توالت فرنگی، خودداری از ایستادن طولانی مدت، نشستن در آب ولرم و مصرف داروهای تجویز شده توسط بهترین متخصص زنان در کرج برای کاهش درد در این ناحیه بسیار مفید است.
رعایت بهداشت
پس از زایمان در آب باید محل بخیه‌ها را همیشه خشک و تمیز نگه داشت. دوش گرفتن و خشک کردن ناحیه واژن و پرینه با استفاده از یک حوله تمیز یا حرارت بسیار ملایم سشوار از جمله مواردی است که باید به آن توجه کنید.
خطرات و محدودیت‌های زایمان طبیعی در آب
زایمان طبیعی در آب علاوه بر مزایایی که برای مادر و فرزند دارد همانند سایر روش‌ها از معایبی نیز برخوردار است. این روش لزوماً خطرناک نیست، اما در صورتی که در منزل و بدون توجه به الزامات انجام گردد عوارض و خطراتی جدی را می‌تواند به همراه داشته باشد که از مهم ترین آن ها عبارتند از:
- افزایش ریسک ابتلا به عفونت
- خطر غرق شدن
- خطر ابتلا به ذات‌الریه
- خطر پاره شدن بند ناف قبل از بالا آوردن نوزاد از زیر آب
- تشنج و خفگی
- دسترسی تنفسی برای نوزاد
سوالات متداول زایمان طبیعی در آب
زایمان در آب روشی کاملاً امن و کم‌خطر است، البته به شرطی که تمامی اقدامات بهداشتی برای تمیز نگه داشتن آب استخر رعایت شود.
خیر، بانوانی که زایمان زودرس دارند نمی‌توانند این روش را انتخاب کنند.
این نوع ایمان به آمادگی یا تمرین خاصی احتیاج ندارد و تنها شرکت در کلاس‌های آمادگی برای زایمان طبیعی در آب کفایت خواهد کرد.
در نهایت….
با توجه به مزایای بی‌نظیری که زایمان طبیعی در آب دارد، امروزه بسیاری از بانوان این روش را برای وضع حمل خود انتخاب می‌کنند. علاوه بر موارد ذکر شده در این مقاله انتخاب یک پزشک باتجربه و متخصص نیز برای طی کردن روند زایمان در آب اهمیت زیادی دارد. قطعاً سطح تخصص و مهارت پزشک تاثیر شگرفی در تسریع روند زایمان شما خواهد داشت؛ بنابراین بهتر است که قبل از زایمان پزشکی قابل اعتماد را انتخاب کنید تا در هنگام زایمان با هیچ گونه مشکلی مواجه نشوید.